КЛИМАТТЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРГЕ БАЙЛАНЫСТЫ ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ҚАЛАЛЫҚ АУМАҚТАРЫНДАҒЫ ГЕОФИЗИКАЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРДІ ЗЕРТТЕУ

https://doi.org/10.48498/minmag.2025.241.5.003

Мақалада Түркістан облысының урбанизацияланған аумақтарында климаттық факторлардың әсерінен болатын геофизикалық өзгерістер қарастырылады. Температураның жоғарылауы, жауын-шашынның төмендеуі және құрғақшылықтың жоғарылауы топырақ горизонттарының сусыздануына, шөгуіне және жарылуына әкеледі. Жер асты суларының деңгейінің жоғарылауы және топырақтың физикалық қасиеттерінің өзгеруі оның жүк көтергіштігін төмендетеді. Қалалық инфрақұрылымда эрозиялық процестер, қайталама тұздану және деформациялар күшейеді. 2010–2024 жылдардағы мониторинг негізінде құрылыс нормаларын бейімдеу және өзгермелі климат жағдайында топырақтың жай-күйіне кешенді инженерлік бақылауды енгізу қажеттілігі анықталды. Нәтижелер климаттық өзгерістердің аймақ қалаларының геофизикалық жағдайына әсер ету дәрежесін бағалауға және бейімделу шараларын ұсынуға мүмкіндік береді.

Д. Джармуханбетова, Е. Тулегенов, Л. Байкеева, *К. Баешова