https://doi.org/10.48498/minmag.2025.240.4.011

Мақалада кенорындарды жерасты игеру технологиясын таңдау проблемасына нарықтық көзқарас, кенорындарды игеру қарқындылығын арттыру, пайдалы компоненттері аз кенорындарын игеруге арзан технологияларын іздеу сұрақтары көрсетілген. Оған қоса күрделі және төмен сұрыпты кен денелерін тиімді игеру, кенорындардың қорларын ашық тәсілмен қазғаннан кейін жерасты қазу мүмкіндіктерін іздеу жолдарына талдау жүргізілді. Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, кеннің өздігінен құлауы бар жүйенің қуатты кен орындарын игеру кезінде осы талаптарға барынша сәйкес келеді. Мақалада белгілі бір жағдайларда кенді құлату арқылы жүйелерді қолдану мүмкіндігін негіздеу бойынша шетелдік компаниялардың тәжірибелеріне көңіл бөлінеді. Жүргізілген зерттеулер мен алынған деректерді талдау нәтижесінде өздігінен қопарылатын қақпақ жүйелерін тау-кен өнеркәсібінде қолдану экономикалық көрсеткіштерінің артықшылықтары көрсетілген.

Б. Хусан, А.Ж. Имашев, *Д.Т. Ивадилинова, Р.Ж. Искаков

https://doi.org/10.48498/minmag.2025.240.4.010

The article presents the results of a study of geological processes occurring in the territory of Southern Kazakhstan. The analysis of the spatial and temporal dynamics of water and wind erosion, mudflow formation, landslides and slope deformation is carried out. Based on stratigraphic, paleotectonic and lithological data, the characteristic of the geodynamic development of the region is presented. The accumulation of thick sedimentary rock strata in intermountain depressions and the transformation of tectonic relief, the activation of exogenous processes in the context of modern climatic changes are noted. The work highlights the importance of the geological approach for forecasting modern geological risks and sustainable development of natural resources. The results can be applied in the design and operation of engineering structures in seismically active and erosion-hazardous areas of Southern Kazakhstan.

A. Duisebekova*, A. Ubaydullaeva, A. Seytmetova, A. Yerimova